Effectiever gedrag begint bij jezelf. Maar voor je het weet handel je weer op de automatische piloot. Begin bij jezelf helpt je de tijd even stil te zetten en stap voor stap oude patronen los te laten.
Begin bij jezelf: het boek
Op 9 november 2018 presenteerde uitgeverij Thema mijn boek Begin bij Jezelf over helder denken, aandachtig voelen en krachtig handelen met behulp van denkframes.
Lees hier een recentie op managementboek.nl en een interview met de auteur in Management Support
Lees hieronder het voorwoord en aanbevelingen
Voorwoord door Jan Bommerez, auteur van ‘Kun je een rups leren vliegen?’ en ‘Door de bomen het bos zien’:
De transformatie van onze psyche is alleen mogelijk wanneer wij al onze intense emotionele energieën kunnen bevatten zonder dat ze nog langer bepalen wat we denken en doen. Carl Gustav Jung
Bert stelt in zijn inleiding terecht dat ‘Begin bij jezelf’ gemakkelijker gezegd is dan gedaan. Ik dacht daarbij meteen aan de 25 miljoen mensen die ‘The 7 habits of highly effective people’ van Stephen Covey gelezen hebben en aan hoe weinig daarvan nog wordt toegepast. Veel daarvan heeft te maken met hoe moeilijk het is om gewoonte nummer 1 te verwerven: ‘wees proactief’. Als je deze eerste ‘effectieve gewoonte’ niet kunt belichamen zijn de andere 6 gewoontes ook niet echt toegankelijk. Het wordt echter meestal onderschat hoe moeilijk dat wel is. Je kan het vergelijken met ‘ je weg vinden in een schijnbaar eindeloze jungle’. Dat kun je normaal gesproken niet zonder een ervaren gids.
Er zijn veel ‘deskundigen’ maar in de materie waar dit boek over gaat kun je niet gidsen als je geen ervaringsdeskundige bent. Dat is de voornaamste reden waarom ik dit boek aanbeveel. Bert is een deskundige die ook nog eens een ervaringsdeskundige is. Hij vertelt zonder schroom over zijn eigen vallen en opstaan. Ondanks al zijn expertkennis moest hij toch een hartfalen meemaken om de beslissende ‘wake up call’ te krijgen. Daardoor kan hij met zoveel mededogen en wijsheid schrijven over het veeleisende proces waar je dient door te gaan als je de regie over je leven wilt verwerven. Hij helpt je te beseffen dat je ook vaak nog zult falen en dat dit geen reden is om op te geven. Een boek als ‘Begin met jezelf’ is er voor al de mensen die niet willen wachten op een open hartoperatie om de wijsheid van hun hart te vinden. Een van de schijnwijsheden die vandaag de dag de ronde doen is dat je dient van je hoofd naar je hart te gaan. De praktijk leert dat je dat niet kunt. Het denken kan niet in het hart komen. Het hart heeft te maken met voelen. Je komt er via de buik. Wat Bert ‘Het rode denkframe’ noemt (dat wat voor al het drama zorgt in relaties) wordt aangedreven door emoties en die rijzen op uit ons instinctieve zelf, uit de buik. Het zijn onze onbegrepen emoties die ervoor zorgen dat we meestal in het rode denkframe blijven hangen of in Coveytermen, dat we ‘reactief’ blijven.
De befaamde hersenonderzoeker Dr. Joseph Ledoux ontdekte dat de informatie die via onze zintuigen komt eerst naar de emotionele hersenen gaat en pas 1/25-ste seconde later de cortex bereikt. Dat is hoe snel je in het rode denkframe verzeild geraakt als je niet getraind bent in ‘mindfulness’ en ‘awareness’. Het denken wordt dan de baas. Leren begrijpen hoe deze supersnelle processen werken is vitaal om er de regie over te verwerven. Bert levert daar met dit boek een belangrijke bijdrage voor.
Denken is iets wonderbaarlijks als het een dienaar is van de bewuste creatieve wil. Het kan daarentegen ons leven tot een hel maken wanneer het de baas is. Kijk maar naar de staat van de wereld en je begrijpt meteen hoe dominant het emotioneel gedreven denken nog is. Alleen bewustzijn d.w.z. bewuste aanwezigheid is sneller dan de emotionele reacties die anders vaak onze hersenen overspoelen. Alleen in het nu zijn is sneller dan 1/25ste seconde van onze emotionele reacties om er te komen. As je aanwezig bent kun je de reacties zien opwellen en er bewust mee omgaan . Het is daarbij belangrijk om te begrijpen dat emoties lichaamsreacties zijn, overlevingsreacties. De vechtreflex bijvoorbeeld gaat samen met boosheid. De vluchtreflex hangt samen met angst. Bij elke emotie horen ook gedragspatronen: iemand die boos is doet andere dingen dan iemand die bang is.
We kunnen – zoals Bert dat zo goed observeert – alleen transformeren als we de bron van de emoties, het automatische denken en het reactieve handelen vinden en daar bewust leren mee omgaan. Het waardevolle van dit boek is dat er niet in abstracties wordt gesproken. Je krijgt praktische tools aangereikt en je wordt geholpen om de krachtbronnen in jezelf te vinden die nodig zijn om voorbij de eeuwenoude emotionele reactiepatronen te kunnen evolueren. De voorbeelden die Bert geeft zijn zeer herkenbaar en de suggesties die hij geeft zijn zeer toepasbaar. En hij geeft je ook geen loze peptalk. Hij maakt duidelijk dat het veel oefening vergt en dat het geen materie voor opgevers is…
De kern van het hele boek is dat je alleen het automatische, door emoties aangedreven denken kunt transformeren door aan constante zelfobservatie te doen. Dat is ook hoe het boek bij Bert gegroeid is. Hij heeft zijn eigen zelfobservatie gebruikt om door ervaring te leren hoe je uit het labyrint van de talloze overlevingsreacties komt. Alleen als je eerst waarneemt wat er in jezelf gebeurt naar aanleiding van prikkels uit de omgeving kun je daar bewuste keuzes over maken. Dat begint met vragen stellen: is dat wel zo? Kan ik dat zeker weten? Zou het ook anders kunnen zijn? Wat is hier nog meer mogelijk? Wordt ik hier blij van en zoniet wil ik dit wel doen? Is dit echt wat ik wil? Zoniet wat wil ik dan wel?
Het boek is geen betoog tegen al onze menselijke beperkingen maar een boek vol tips over hoe je bij je diepere potentieel komt en hoe je dat vermogen kunt bevrijden. De term ‘diep luisteren’ wordt meermaals gebruikt en ook ‘luisteren met je hele lijf’. Dat is waar het in wezen allemaal om gaat. Als we dat met mededogen voor onze eigen menselijkheid eerst voor onszelf kunnen, zullen we dat ook kunnen naar anderen toe. Dan wordt dialoog mogelijk. Dan krijgen we toegang tot de enorme mogelijkheden van onze collectieve intelligentie. En die hebben we in deze wereld hard nodig. De problemen waar we mee geconfronteerd worden kunnen alleen in echte verbinding met elkaar worden opgelost. Maar dat begint bij onszelf. Laat je door Bert inspireren om een kracht ten goede te worden in de wereld. Je kan echt een verschil maken!
AANBEVELINGEN
Een helder, praktisch boek voor het werken met de binnenkant van leiderschap en communicatie. We kunnen veel meer doen aan hoe we denken, dan we denken dat we kunnen. Bert van Dijk destilleert vele jaren ervaring voor ons in een overzichtelijk model, met aansprekende voorbeelden en suggesties om ermee aan de slag te gaan. Compact geschreven en doorleefd.
Anouk Brack, expert in Leadership Embodiment en auteur van De verborgen dimensie van leiderschap.
Waar of niet waar? ‘Als je verandering wilt, moet je je richten op gedrag’. Waar? Gefeliciteerd met dit boek! Het zal je van minstens één wijdverbreide illusie bevrijden. Niet waar? Ook dan gefeliciteerd! Je zult meer aan de weet komen over wat je wél te doen staat. Begin bij jezelf duikt onder de motorkap van ons denken, voelen en handelen. Voor veranderaars in spe – en wie is dat niet? – biedt het heldere aanwijzingen; zonder simplisme en zonder gezweef.
Bert van Dijk verhult niet hoe hij zijn lessen zelf met vallen en opstaan heeft moeten leren. Dat maakt hem een sympathieke en geloofwaardige leraar, die ja als lezer graag je volle aandacht geeft.
(Drs) Marck Oostra is directeur van de Stichting Expertisecentrum Organisatieinterventies, auteur van Theaterinterventies – 12 technieken voor veranderen zonder weerstand en spreker en docent over wat wél werkt bij verandering.
Bert van Dijk geeft belangrijke handreikingen voor het beter kennen en ontwikkelen van jezelf. Daarvoor ordent hij de basis denkframes aan de hand van de kleuren rood, groen en blauw. Het bijzondere is dat hij daar niet ophoudt, maar de lezer helpt boven zichzelf uit te stijgen met behulp van twee extra concepten. Het Regenboog Denkframe voor een meer collectieve manier van denken en samenwerken. En het Kristallen Denkframe om het denken te transformeren naar oordeelsvrij gewaar zijn. Dit klinkt misschien nog wat cerebraal, maar het boek gaat uit van de drie-eenheid Denken, Voelen, Handelen oftewel Hoofd, Hart en Handen. Dat maakt dat het voldoende oog heeft voor gedragsverandering en praktiswche toepassingen.
Het opent met een citaat van John Milton uit Paradise Lost: ‘The mind is its own place, and in itself can make a heaven of hell, a hell of heaven.’ En daarmee is de toon gezet. Het boek beweegt gracieus van technisch-filosofisch, naar inspirerend-spiritueel naar concreet-praktisch. Het stelt je vragen, geeft je handreikingen, tips en oefeningen, maar timmert niets dicht.
Een van de vele verdiensten van dit boek is dat het je gevoelig maakt voor zogenaamde keuzemomenten. Dit is als er een deur opengaat naar meer vrijheid en compassie, als je de kans grijpt om jezelf te verbeteren en te transformeren. De laatste stap naar meesterschap is dan het gewaarzijn van je hele verhaal waarin je je principes en waarden belichaamt, je samenvalt met je boodschap en je creativiteit is aangesloten met de mysterieuze bron van het bestaan. Je bent ontwikkeld van doen naar Zijn.
Manfred van Doorn, oprichter Double Healix en MovieLearning, leiderschapstrainer en duurzaamheid-consultant.
Manfred van Doorn
Met dit boek begeeft Bert van Dijk zich op het snijvlak van psychologie en filosofie. Hij laat scherp zien hoe het denken ons in de tang houdt en daar hou ik wel van. Voor een ieder die meer vrijheid wil ervaren in zijn doen en laten. Een praktisch boek met de nodige verdieping!
Adélka Vendl, provocatief psycholoog
Een fascinerend boek waarin je wordt uigenodigd tot een boeddhistische manier van zelfonderzoek: helder, met compassie en je eigen grenzen overstijgend. Verbeter de wereld, begin bij jezelf.
ir. Silvia Blankestijn, directeur en hoofdopleider van Blankestijn & Partners, NOBTRA Trainer van het Jaar 2015 – 2016
Met lichte pen pakt Bert de complexere vragen aan. Met een zweempje humor, maar altijd herkenbaar realistisch: beeldend beschreven, waardoor de boodschap duurzaam beklijft. Inzichten vanuit verschillende windrichtingen meanderen naar elkaar en vloeien samen tot een nieuwe stroom van bewustzijn. Elk thema, elk boek, steeds weer een aanraker.
Margreet Twijnstra, organisatieadviseur, teamleider opleiding verpleegkunde Saxion
Begin bij jezelf – ‘Aanbevolen’
recensie op www.managementboek.nl
Al voordat Begin bij jezelf op de markt kwam, vroeg Bert mij of ik zijn nieuwste boek wilde recenseren. Het typeert Bert dat niet zo maar ‘een stukkie tekst’ gewenst was, maar een eerlijk en gedegen oordeel. Aanwijzingen van zijn uitgever werden aangereikt. Voor een fijn mens en een waardig Beethoven vertolker .
Als communicatietrainer en docent werk ik met de DISC gedragsanalyse van Jung en Marston en de Roos van Leary. Het zijn deze inzichten (wat is mijn preferente gedrag in communicatie en welk gedrag laat ik onder omstandigheden het meeste zien) die ik nog meer met elkaar kan verbinden na het lezen van dit boek.
Naast ego (ik) en eco (wij) gedrag geeft Bert in dit boek ook uitzicht op een hoger echelon in communicatie. Hij noemt dit het ‘kristallen denkframe’. Awareness, het zijn. Voorbij ons denken en doen in een soort van metapositie vanuit je eigen kracht onbegrensde mogelijkheden zien. Daarom is ‘Begin bij jezelf’ relevant voor iedere lezer die in de dagelijkse communicatie zelf in actie wil blijven (stappen zetten in de denkframes van Bert en zelf keuzes maken) in plaats van door anderen in reactie te geraken.
Begin bij jezelf. Een uitdagende titel. In deze persoonlijk geschreven bestseller – want dat wordt het zeker – neemt Bert je mee in zijn ontwikkeling als mens en meester in de interactiekunde. Hij maakt je deelgenoot in zijn zelfonderzoek naar waar ons gedrag vandaan komt. Zeer herkenbaar is het hoofdstuk over wat hij noemt ‘het rode denkframe’. Hij beschrijft dit fenomeen als ‘een negatief moeras’ en ook ‘de ingesleten groeven van een langspeelplaat’. Herkenbaar omdat wij er allemaal mee te maken hebben. Wij nemen waar en interpreteren verkeerde beelden. Je handelt vanuit je ik situatie en de wereld is vaak je vijand. Het rode denkframe regeert en handelt onbewust. Het gevaarlijke is, dat dit denkframe een zekere comfortzone in zich heeft. Het veranderen gaat niet altijd makkelijk en levert weerstand op. Bert neemt de lezer mee in zijn persoonlijk leiderschap en hoe dit in de loop der jaren is gegroeid. Hij maakt op een duidelijke manier inzichtelijk hoe dit proces verloopt en hoe keuzes gemaakt kunnen worden. Er volgt een heldere beschrijving met veel dagelijkse, herkenbare situaties langs zijn andere denkframes. Deze keuzes, opties brengen ons via het blauwe, groene, regenboog uiteindelijk in een kristallen denkframe. In dit laatste stadium, voorbij ons denken en doen, speelt ons ego geen dominante rol meer. De laatste keuze en stap stelt je in staat niet langer vanuit macht, maar vanuit persoonlijke kracht te handelen.
Begin bij jezelf is een vlotgeschreven boek voor iedereen die stappen wil zetten in de persoonlijke communicatie en de interactie met de ander effectiever maken. Ik beveel deze titel zeker aan bij trainers in interactieve communicatie. Ikzelf kan met de vele uitgewerkte voorbeelden mijn deelnemers aan trainingen uitstekend bedienen. Ook in relatie met andere tools dan Leary kan met Begin bij jezelf effectiever worden gecommuniceerd.
Bert van Dijk heeft niet alleen een uitdagende titel bedacht, werken aan je eigen communicatie en misschien wel een prettiger wereld begint ook daadwerkelijk bij jezelf!